Wzloty i upadki

O Chandos Anthems G.F. Haendla

Okoliczności powstania dzieła

Cykl Chandos Anthems  powstał na  zamówienie  Henriego James Bridgesa- Księcia Chandos. Książę Chandos był jednym z protektorów i pracodawców GF Handla.

Książę Chandos z rodziną
Dzieje księcia są bardzo dramatyczne, są tam spektakularne  wzloty i upadki. W latach 1710-1720 był on jednym z głównych udziałowców South Sae Company. W krótkim czasie, na handlu z hiszpańskimi  terytoriami w Ameryce Północnej i Południowej, dorobił się majątku równowartości ok.95 milionów dolarów (!).Wybudował jeden z najokazalszych Pałaców w Londynie, a także wyremontował kościół św. Wawrzyńca, fundując wspaniałe, wyrafinowane freski i wyposażenie oraz dbając o wysoki poziom muzyki. Handlowskie Chandos Anthems powstały w latach 1717-1718 w czasie największego prosperity książęcej rodziny. Dzieła Handla  miały być muzyką „godną” odnowionych wnętrz książęcego kościoła.

wnętrze kościoła św. Wawrzyńca
Niestety w roku  1720 nastąpił  krach finansowy spółki Księcia Chandos. W jednej niemalże  chwili stracił on cały majątek i popadł w ogromne długi. Jego problemy finansowe dotknęły  bezpośrednio Haendla, gdyż książe był jednym z głównych mecenasów artysty i  prowadzonej przez niego opery Royal Academy of Music. Ponadto książę zatrudniał Handla w charakterze nadwornego kompozytora. Wobec tego artysta był zmuszony szukać nowych możliwości dla finansowania swoich przedsięwzięć.
Po czasach świetności Księcia Chandos zostało w sumie niewiele. Jego wspaniały pałac został wkrótce po jego śmierci zdemolowany- części snycerki, kolumnada i inne cenne elementy pojawiały się jeszcze przez jakiś czas na londyńskich aukcjach. Przetrwały natomiast freski w Kościele św. Wawrzyńca  i wspaniała muzyka zamówionych przez niego 12 Anthems  GF Haendla.
 
 
Tekst
Punktem wyjściowych dla Chandos Anthems jest tekst. Handel zaczerpnął go w całości z Biblii- z Księgi Psalmów. Bardzo celowo podobierał wyjątki z psalmów, a następnie skomponował do nich muzykę, odpowiadającą wymowie, nastrojom i charakterowi  tekstów. Muzyka miała „przemawiac, wzruszac i zachwycać", w myśl starożytnej zasady docere, movere, delectare ,
Handel dobiera i zestawia  fragmenty psalmów wprost genialnie. Zawierają one w sobie cały wachlarz nastrojów i emocji, a także stanów duchowych i  sąsiadujących ze sobą skrajnych emocji. To wszystko  zostało oddane i zintensyfikowane przez Handla poprzez  muzyke . Stąd wynika m.in. ogromna różnorodność obsadowa, stylistyczna i  formalna poszczególnych części Anthems.
Chandos Anthem 6b jest tu doskonałym przykładem. Tekst Anthemu stanowią fragmenty Psalmu 42 (Jak łania pragnie wody ze strumieni..). Handel skrupulatnie wybiera  wersety i opracowuje je muzycznie, bierze przy tym pod uwagę formę  oraz treść z całą symboliką i wymowę tekstu.

Za pomocą języka muzycznego, Haendel genialnie odczytuje i przedstawia jego zabarwienie emocjonalne. Niektóre wersety rozpisuje na chór, inne przeznacza do wykonania solo, wszystko jest dokładnie przemyślane łącznie z obsadą orkiestry  i doborem środków języka muzycznego: rytmu , metrum, melodii, motywów, użytych  rejestrów ( wysoko - nisko), odcieni dynamicznych ( cicho i introwertycznie, czy głośno – ekstrawertycznie) i wszelkich odcieni pośrednich, a w końcu …..artykulacji  (sposób śpiewania poszczególnych fraz- zdań, wyrazów a nawet głosek),która daje największe możliwości różnicowania charakteru dźwięku.
Na przestrzeni kilku części Anthemu 6b przemierzamy muzyczną drogę poprzez skrajne stany emocjonalne i duchowe: od nastrojów depresyjnych  w lirycznej, rzewnej i przejmującej arii  „Tears are my daily food” – „Łzy stały się moim powszednim chlebem”, aż po niepohamowaną radość w wirtuozowskim, pełnym pozytywnej energii chórze „With the voice of praise and thanksgiving"„Wśród modlitw i radosnych okrzyków… "

Duchowość
Bez aspektu duchowego nie ma muzyki Haendla, a tym bardziej jego Anthemów w całości opartych na tekstach biblijnych. Odniesienia do Boga były w  sztuce baroku rzeczą normalną i powszechną. Obcowanie z dziełami tamtej epoki to wejście w zupełnie inny świat i światopogląd. Dzięki muzyce barokowej znajdujemy się w zupełnie innym czasie i  w innej przestrzeni duchowej. Muzyka  baroku przynosi ze sobą wartości  unikatowe dla współczesnego człowieka, które często w naszej kulturze są „towarem deficytowym”.  To niesamowite, że możemy z tego bogactwa korzystać dziś.. tu i teraz!

Forma
Wieloczęściowy Anthem składa się  z instrumentalnego wstępu,  a następnie z części wokalnych: chórów, arii  i recytatywów. Ta architektonika wiążę się z jednej strony z angielska tradycją a z drugiej – w haendlowskim wydaniu, przywodzi na myśl barokowa kantatę. Handel bawi się technikami, stylami, robi celowe odwołania do muzyki o wiele wcześniejszej. Tak jest w cześci „ Now , when I think” „Teraz kiedy wspominam dni dawno minione” i dalej w części: "For I went with the multitude” „Kiedy szedłem w uroczystym orszaku”. Wspominając owe dni kompozytor wprowadza starożytną melodię średniowiecznej sekwencji „Victime Paschali Laudes”(sic!). A surowe brzmienie całości  przywołuje na myśl niektóre kantaty JS Bacha.

pałac Księcia Chandos w Londynie
 
 
 
chor
loader